Ontwerpen Beregeningsinstallatie

Inhoudsopgave

• 1. Uitleg en inleiding
• 2. Gazons met rondingen
• 3. Plantenborders
• 4. Heggen en bomen
• 5. Groeperen in zones
• 6. Leidingtrajecten
• 7. Automatiseren

1. Uitleg Beregeningssysteem en inleiding

Inleiding

Een beregeningsinstallatie (beregeningssysteem) is de ideale manier om de tuin te beregenen of bewateren zonder er veel tijd aan te besteden. Beregeningssystemen hebben verschillende voordelen. Tijdens de vakantie is er geen noodzaak meer om de buren water te laten geven. Bovendien geeft een constant wateraanbod met de juiste hoeveelheid water ook mooiere planten en bloemen. Ook bij beregening is een goede voorbereiding het halve werk. Het zou zonde zijn als de investering niet leidt tot het gewenste resultaat.

In deze en volgende hoofdstukken wordt stap voor stap toegewerkt naar een succesvolle beregeningsinstallatie. Door de stappen één voor één te volgen worden de verschillende facetten toegelicht en uitgewerkt. Daarmee is het ook duidelijk waarom bepaalde keuzes gemaakt moeten worden.

Op deze pagina geven we een korte introductie van de verschillende soorten Rain Bird-sproeiers en druppelslang, maar ook van andere producten zoals het Root Watering System (RWS). Daarmee wordt duidelijk welk product het beste in welke situatie toegepast kan worden.

Oplossingen voor waterafgifte

Er zijn verschillende oplossingen om het water voor iedere situatie optimaal af te geven. De belangrijkste lichten we toe:

• Turbinesproeiers
• Nevelaars
• Druppelslang
• Root Watering System (RWS)

Het selecteren van de benodigde producten en accessoires hebben we geprobeerd zo eenvoudig mogelijk te maken via onze beregeningsconfigurator.

Turbinesproeiers

Turbinesproeiers zijn sproeiers met een waterstraal die langzaam links- en rechtsom over het gebied gaat. Ze worden met name toegepast voor het gazon. De waterstraal is relatief hard waardoor planten en bloemen schade op kunnen lopen. Dit maakt ze minder geschikt voor borders.

Ze werken met door water aangedreven tandwielen waardoor ze stil zijn en een groot bereik hebben. De straal is afhankelijk van het type sproeier, sproeimondje en de waterdruk.

De Rain Bird 3500 heeft een bereik tussen de 4,6 en 10,7 meter en de 5000 serie een bereik tussen 7,6 en 15,2 meter. De sproeiers worden standaard geleverd met een volledige set sproeimondjes. De sproeihoek is instelbaar tussen 40 en 360°. Hierdoor kan een hele maar ook een deel van een cirkel beregend worden.

Alle turbinesproeiers zijn zogenaamde pop-up sproeiers. Dit betekent dat de bovenkant van de sproeier, wanneer deze niet in gebruik is, gelijk ligt met het grondniveau en tijdens het sproeien uit de grond omhoog komt. Hierdoor kan het gras gewoon gemaaid worden en is er over struikelen uitgesloten. Er zijn uitvoeringen met een pop-up hoogte van 10, 15 of 30 cm. Voor een normaal gazon is 10 cm voldoende.

De turbinesproeiers worden standaard geleverd met verschillende sproeimondjes. Afhankelijk van het sproeibereik dat u nodig heeft, kiest u het juiste sproeimondje. Hoe dit in zijn werk gaat, komt aan bod in de voorbeelden.

De maximaal toegestane werkdruk bij een 3500 serie is 3,8 bar en bij een 5000 serie 4,5 bar.

Bekijk ons assortiment Turbinesproeiers

Nevelaars

De Rain Bird 1806-nevelaar en Rain Bird 1800 serie-nevelaars zijn all-round sproeiers die geschikt zijn voor kleinere gazons en borders. De nevelaar sproeit het water constant over het gehele oppervlak. Een nevelaar wordt geleverd zonder sproeimondje. De straal is afhankelijk van de sproeimondjesserie en de waterdruk. Er zijn diverse series sproeimondjes, waarover verderop meer.

Het bereik van nevelaars ligt, afhankelijk van de sproeimondjesserie tussen de 0,6 en 9,1 meter. Nevelaars bevinden zich, net als turbinesproeiers, in de grond en komen tijdens het sproeien omhoog. Hierdoor kan het gras gewoon gemaaid worden en struikelt er niemand over de sproeier. Er zijn uitvoeringen met een hoogte van 7.5, 10, 15 of 30 cm. Voor een gazon adviseren wij de 10 cm versie. Voor borders moet, afhankelijk van de hoogte, over de planten gesproeid worden waarvoor wij een hoogte van 15 cm adviseren.

Nevelaars worden standaard geleverd zonder sproeimondjes. Deze moeten los geselecteerd en besteld worden. Er zijn Rain Bird-sproeimondjes met een instelbare hoek tussen 0 en 360° (model VAN bereik tussen 0,9 en 5,5 meter), sproeimondjes met een vaste hoek bijvoorbeeld 90, 180, 270 of 360° (model MPR bereik tussen 0,6 en 4,6 meter).

Daarnaast zijn er nog de Hunter MP Rotators die uitstekend op de Rain Bird 1800 serie-nevelaars te monteren zijn. De MP rotators hebben als voordeel dat ze een groter bereik hebben (tussen 2,4 en 9,1 meter), maar per uur weinig water verbruiken. Hierdoor kunnen er relatief veel gelijktijdig op de waterleiding aangesloten worden. Rechts een overzicht van de MP Rotators.

De specificaties van de sproeimondjes kunnen in de informatiesheets opgezocht worden. Hoe dit in zijn werk gaat, komt aan bod in de voorbeelden. Rechts staat een overzichtstabel van een willekeurig gekozen sproeimondjes met vaste hoeken. De sproeimondjes met een vaste hoek verbruiken minder water en hebben een egaler sproeibeeld dan instelbare sproeimondjes. Toch zijn de instelbare sproeimondjes in bepaalde situaties noodzakelijk en erg handig zoals in de voorbeelden duidelijk gaat worden.

De maximaal toegestane werkdruk bij een nevelaar is afhankelijk van het sproeimondje. Voor Rain Bird-sproeimondjes is dit 2,1 bar en voor de Hunter MP-rotator 3,75 bar.

Bekijk ons assortiment Nevelaars

Aanvullend: combineren van sproeiers

Het is niet altijd verstandig verschillende soorten sproeiers in 1 zone te combineren. Er kan namelijk een verschil zitten in de hoeveelheid neerslag in mm/uur. Als deze combineert worden kunnen bepaalde delen al verzadigd zijn met water terwijl andere delen nog te droog zijn. Worden er sproeiers gecombineerd dan is het bij de selecte verstandig hierop te letten.

 

Druppelslang

Een druppelslang is een product dat veel wordt toegepast op plaatsen die moeilijk met sproeiers zijn te beregenen. Bijvoorbeeld bij dichte beplanting of bodembedekkers. Daarnaast zijn ze goed toepasbaar voor heggen, hagen en jonge bomen. Een druppelslang geeft het water relatief langzaam af waardoor er niet snel plasvorming ontstaat en er relatief veel meters op de waterleiding aangesloten kunnen worden. Vaak wel tussen de 100 en 125 meter.

Een druppelslang is slang waarin kleine gaatjes zitten op een vaste afstand van zo'n 33 cm. In feite is het geen gaatje, maar een menbraam. Door slimme techniek wordt het water, ongeacht de waterdruk, met een constant aantal liters per minuut afgegeven. Het water wordt daardoor langzaam en gelijkmatig aan de grond afgestaan over de lengte van de slang. Er zijn uitvoeringen die per membraan 2,3 liter, 3,5 liter of 4,3 liter per uur afgeven. Vanwege de directe afgifte bij de wortels kan er weinig water verdampen en wordt druppelslang als een waterbesparende methode gezien.

Een druppelslang is er in uitvoeringen voor boven- en ondergrondse toepassing. Voor ondergrondse toepassing adviseren wij een goede kwaliteit te nemen. De Rain Bird XF SDI is daarvoor prima geschikt. Voor bovengrondse toepassing bestaat een uitgebreide keuze. In het aanvoertraject of op stukken waar geen water afgegeven mag worden kan de standaard tyleenslang/PE-leiding (buigzame zwarte kunststof slang) afwisselend toegepast worden.

De maximaal toegestane werkdruk bij een druppelslang is 4 bar.

Bekijk ons assortiment Druppelslangen

Root Watering System (RWS)

Het Rain Bird Root Watering System, afgekort als RWS, is speciaal ontwikkeld om water rechtstreeks en diep bij boomwortels af te geven. In het Nederlands betekent dit zoveel als Direct Wortelbewateringssysteem. Een ideale oplossing voor bomen en struiken die verplaatst zijn of omgeven zijn door bestrating en daardoor onvoldoende regenwater krijgen. Een volwassen boom heeft een prachtige meerwaarde voor uw tuin. Ze zijn echter kostbaar en het risico dat de boom de verplaatsing niet overleeft is aanwezig. Dit risico is te minimaliseren door voldoende en constant water te geven.

Het RWS is een holle buis die aan beide zijden van de boom in de grond wordt ingegraven. De buis is voorzien van een raster aan kleine gaatjes zodat het water gelijkmatig aan de grond afgegeven zal worden. Het water komt de buis, ongeacht de waterdruk, binnen met 72 liter water per uur. Er zijn 3 uitvoeringen verkrijgbaar met een lengte van +/- 25 cm, 46 cm en 91 cm. Hoe groter de boom en wortels, hoe groter de buis. Voor de grotere maten is een kous verkrijgbaar tegen fijn zand wat verstoppingen voorkomt.

De maximaal toegestane werkdruk bij het RWS is 5,5 bar.

2. Gazons met rondingen

Inleiding

In voorbeeld 1 zijn alle stappen doorlopen om een vierkant of rechthoekig gazon te beregenen. In de praktijk komen we ook gebogen oppervlaktes tegen. Laten we kijken hoe dit uitgewerkt wordt.

Voorbeeld 1: Bolle gazons

In dit voorbeeld zien we een gazon in de vorm van een halve cirkel. De straal van de cirkel is 7 meter (diameter 14 meter). We gaan uit van een beschikbare waterdruk (werkdruk) bij de sproeiers van 2.0 bar. Voor het berekenen van uw eigen installatie gaat u uit van de druk die u zelf heeft bepaald onder het hoofdstuk Bepalen van de watercapaciteit. Het voorgestelde gazon is weergegeven in stap 0.

De gebruikte nevelaars in voorbeeld 1 hebben een sproeibereik tot maximaal 4,5 meter. Turbinesproeiers beginnen bij ongeveer 4,5 meter en zijn daarmee de passende oplossing voor ons gazon met een diameter van 14 meter. Als alternatief zou dit gazon ook met de Hunter MP Rotator beregend kunnen worden.

Als u de documentatiesheet van de Rain Bird 3500 serie-turbinesproeiers opent, ziet u dat deze afhankelijk van de druk en het gebruikte sproeimondje een bereik heeft van 4,6 tot 10,7 meter. Daarnaast valt op dat turbinesproeiers niet werken met een vaste sproeihoek. Dit type sproeier heeft een instelbare hoek van 40 tot 360°. Het sproeibereik is met maximaal 35% te reduceren. Dat is 10% meer dan bij de nevelaars. De sproeier wordt geleverd inclusief alle sproeimondjes. Er hoeven geen losse sproeimondjes besteld te worden.

In de documentatiesheet lezen we dat sproeimondje 2,0 bij 2.0 bar een bereik heeft van 8,2 meter. Rechts ziet u de gegevens van dit sproeimondje. Ook hier trekken we 10% vanaf zoals in voorbeeld 1 uitgelegd is. We komen daarmee aan een bereik van 7,4 meter die ook nog tot maximaal 35% is te verkleinen. Dit sluit perfect aan bij de maatvoering van het gazon.

Stap 1: We nemen de stappen iets sneller dan in voorbeeld 1 aangezien het principe van het plaatsen duidelijk is. We positioneren eerst de 3 onderste sproeiers en de bovenste sproeier. Turbinesproeiers hebben een instelbare sproeihoek. Tijdens de installatie zal de hoek dus per sproeier ingesteld moeten worden. We zien dat er in de onderste hoeken en in het midden boven nog geen head-to-head is. Dit gaan we verbeteren in stap 2.

Stap 2: Om de head-to-head te verbeteren voegen we 2 sproeiers toe in de cirkel. De diameter van deze 2 sproeiers maken we iets kleiner dan die uit stap 1, omdat er anders over de onderrand gesproeid wordt. Een andere optie is de cirkels groter te maken, maar er zal dan water aan de onderkant buiten het gazon komen. Dit heet overspray. Of dit een probleem is, hangt af van hetgeen zich naast het gazon bevindt. In het voorbeeld kiezen we ervoor om de cirkels kleiner te maken. In de hoeken is de dekking daardoor iets minder, maar vormt verder geen probleem.

Stap 3: De laatse stap die we uitvoeren, is het vermelden van het waterverbruik. In de tabel zien we in de vierde kolom dat ons sproeimondje bij 2 bar een verbruik heeft van 0,34 m³/uur. Zoals we eerder hebben gelezen is deze waarde constant. Ook als de cirkel kleiner is dan 360°. We tellen daarom het aantal sproeiers en vermenigvuldigen dit met 0,34 m³/uur. Dat levert 6 x 0,34 = 2,04 m³/uur.

Per sproeier vermelden we in het ontwerp het waterverbuik.

Neerslag bij het gebruik van de Rain Bird 3500 serie-sproeiers

We gaan nog steeds uit van het sproeimondje dat in dit voorbeeld gebruikt wordt. In de tabel van valt in de tweede kolom van rechts af te lezen er bij bij 2 bar +/- 10 mm water per uur op de te beregenen oppervlakte valt. Dit is bij een hoek van 360°. Stel dat de hoek is ingesteld op 180° dan is de oppervlakte tweemaal zo klein. De hoeveelheid water die de sproeier afgeeft, blijft gelijk met 0,34 m³/uur, waardoor er +/- 20 mm op het oppervlak neerkomt. Bij een kwart cirkel is dat +/- 40 mm. Dit is niet te voorkomen en het heeft te maken met het ontwerp van deze turbinesproeiers.Voor een gazon is het ook niet een probleem als 1 deel meer water krijgt dan een ander deel, maar het verschil moet niet te groot worden.

In het bovenstaande voorbeeld kan het een optie zijn om de sproeiers op te splitsen in meer dan 1 zone. Hoe dit exact werkt, leest u in het hoofdstuk groeperen in zones. Het komt er op neer dat u bijvoorbeeld de 2 sproeiers in de onderste hoeken (deze hebben de kleinste sproeihoek) een eigen zone geeft. De beregeningstijd van deze zone kan dan verkort worden ten opzichte van de andere zone, zodat er gedurende de beregening toch evenveel water valt.

Voorbeeld 2: Holle gazons

In dit voorbeeld zien we een gazon waarin een border in de vorm van een halve cirkel is verwerkt. De lange zijde van het gazon is 40 meter. De korte zijde is 20 meter. De border heeft ook een diameter van 20 meter. Een flinke tuin dus.

We gaan uit van een beschikbare waterdruk (werkdruk) bij de sproeiers van 2.5 bar. Voor het berekenen van uw eigen installatie gaat u uit van de druk die u zelf heeft bepaald onder het hoofdstuk Bepalen van de watercapaciteit. Het voorgestelde gazon is weergegeven in stap 0.

In het vorige voorbeeld gebruikten we de Rain Bird 3500 serie-turbinesproeier. Deze heeft een sproeibereik tot maximaal 10,7 meter. Hier moeten we nog 10% vanaf trekken en is daarmee niet de beste keuze voor dit gazon. Als u de documentatiesheet van de Rain Bird 5000plus serie-turbinesproeiers opent, ziet u dat deze afhankelijk van de druk en het gebruikte sproeimondje een bereik heeft van 10,1 tot 15,2 meter.

We zijn hierbij uitgegaan van de 'standaard angle' sproeimondjes zoals vermeld in de documentatiesheet. Er zijn ook 'low angle' sproeimondjes, maar die gebruiken we hier niet. Deze sproeien erg laag bij de grond en hebben daardoor een kleiner bereik. Daarnaast zien we dat de 5000plus serie-turbinesproeiers net als de 3500 serie niet werken met een vaste sproeihoek. Ook dit type heeft een instelbare hoek van 40 tot 360°. Het sproeibereik is met maximaal 25% te reduceren. Dat is 10% minder dan de 3500 serie en gelijk aan de nevelaars. Ook wordt de sproeier geleverd inclusief sproeimondjes. U hoeft dus geen losse sproeimondjes te bestellen.

In de documentatiesheet lezen we dat sproeimondje 2,5 bij 2.5 bar een bereik heeft van 11,3 meter. Rechts ziet u de gegevens van dit sproeimondje. Ook hier trekken we 10% vanaf zoals eerder uitgelegd. We komen daarmee aan een diameter van ongeveer 10,2 meter die ook nog tot maximaal 25% is te verkleinen. Dit past goed bij het gazon.

 

Stap 1: Ook nu gaan we wat sneller door de stappen heen. We beginnen met het plaatsen van de sproeiers langs de randen. Tijdens het installeren van de sproeiers zal de sproeihoek van iedere sproeier exact ingesteld worden. Rondom de border zien we nog geen beregening. Dit gaan we oplossen in stap 2.

Stap 2: Om de beregening rond de border goed te krijgen voegen we 3 sproeiers toe. De tekening laat het niet zien, maar deze 3 sproeiers zullen enig water sproeien over de rand van de border. Dat komt omdat de sproeiers met een rechte straal sproeien en de ronde vorm van de border niet exact kunnen volgen. Dat is niet te voorkomen. We zien dat de head-to-head al aardig goed is. Alleen links en rechts van de border zijn nog 2 plekken die aandacht nodig hebben.

Stap 3: We plaatsen de laatste 2 sproeiers langs de border. Hiervan schroeven we de diameter tijdens de installatie wat terug. In de tekening is te zien dat de cirkels wat kleiner zijn. Er is daardoor geen sprake van 100% head-to-head, maar dat is niet erg. Als we de cirkels niet kleiner maken, ontstaat er overspray aan de onderkant en dat willen we in dit voorbeeld voorkomen. In uw eigen ontwerp zult u bij bolle vormen altijd moeten kiezen tussen geen head-to-head of enige overspray. Dat is niet te voorkomen.

Stap 4: De laatste stap. Het noteren van het waterverbruik per sproeier. We lezen in de vierde kolom van bovenstaande tabel dat bij het gekozen sproeimondje en een druk van 2,5 bar het verbruik 0,5 m³/uur is. Net als bij de Rain Bird 3500-turbinesproeier is dit verbruik constant ongeacht de ingestelde hoek van de sproeier. Er zijn 14 sproeiers x 0,5 m³/uur = 7 m³/uur.

Wat opvalt, is dat het totale waterverbruik erg hoog is. Dat is ook niet vreemd, want het betreft een behoorlijk groot gazon en er zijn flink wat sproeiers nodig. Mogelijk levert uw waterleiding niet genoeg water om het hele gebied in 1 keer te beregenen. In het hoofdstuk Groeperen in zones leert u hoe u de sproeiers kunt verdelen in verschillende zones. Zo kan met een beperkte watercapaciteit toch beregend worden.

Neerslag bij het gebruik van Rain Bird 5000 serie-sproeiers

In voorbeeld 2 heeft u kunnen lezen dat bij de Rain Bird 3500-turbinesproeier de neerslag op een te beregenen oppervlakte verdubbelt als de sproeihoek van 360 naar 180° wordt teruggedraaid. Ook is uitgelegd hoe hiermee omgegaan kan worden. Dat verschijnsel is identiek bij de Rain Bird 5000 serie turbinesproeier.

Belangrijkste leerpunten:

• Selecteer op basis van de afmetingen van de te beregenen oppervlakte de juiste sproeier. In dit voorbeeld is dit een turbinesproeier.
• Turbinesproeiers worden geleverd met een complete set sproeimondjes en de sproeihoek is eenvoudig instelbaar tussen 40 en 360°.
• Het sproeibereik van een turbinesproeier is afhankelijk van de uitvoering met 25 tot 35% te verkleinen.
• Als de randen niet recht, maar gebogen zijn, moet u kiezen tussen geen head-to-head of enige overspray.
• Probeer zoveel mogelijk sproeimondjes uit dezelfde serie te gebruiken.

3. Plantenborders

Inleiding

In de vorige hoofdstukken is duidelijk geworden hoe een gazon te beregenen is. Tuinen bestaan echter zelden geheel uit gras. Vaak zijn er delen ingericht als planten- of bloemborder. In dit hoofdstuk gaan we kijken naar de verschillende mogelijkheden voor de beregening hiervan. We onderscheiden daarbij 2 verschillende soorten borders. Deze beregenen we via de volgende methodes:

• Beregenen met nevelaars: borders waarbij de planten van voor naar achter gezien in hoogte oplopen en de bodem niet geheel bedekken. Er is voldoende vrije ruimte voor het water om tussen de planten verdeeld te worden en er zijn geen grote obstakels.
• Beregenen met druppelslang: borders met erg dichte beplanting, grote obstakels of bodembedekkers waarbij het voor nevelaars lastig is om het water goed bij de wortels van de planten te krijgen. Dit is ook geschikt voor plantenborders met relatief kwetsbare planten.

Beregenen van borders met nevelaars

Deze manier van beregenen is toepasbaar bij een groot gedeelte van alle planten- en bloemborders. Zolang de beplanting onderling niet zeer dicht op elkaar staat, zijn de nevelaars in staat het water goed te verdelen. Daarmee kan met een beperkt aantal nevelaars al een redelijk grote border beregend worden. In de foto ziet u een voorbeeld van zo'n border.

Dit type border heeft vaak aan de voorkant wat lagere planten of bloemen die naar achter toe qua lengte oplopen. Dit maakt het eenvoudig voor de nevelaar om over de hele diepte goed te beregenen.

We gaan in dit voorbeeld uit van een border die tussen een terras en een gazon ligt. We willen de overspray op het terras minimaal houden. Om die reden sproeien we vanaf de terrasrand richting het gazon. Dit is ook aan te raden als een border pal langs een gevel loopt, omdat daarmee het risico voorkomen wordt dat het huis steeds erg nat wordt met mogelijke vochtschade tot gevolg. In dit voorbeeld zullen we ons beperken tot de wijze waarop de nevelaars geplaatst worden. Om die reden vermelden we ook geen specifieke afmetingen. De overige stappen zijn duidelijk uitgelegd in voorbeeld 1 en 2.

Wilt u voor uw eigen border de juiste sproeimondjes selecteren, dan kunt u de informatiesheets voor vaste en instelbare mondjes downloaden.

Nevelaars zijn er in een sproeibereik van 0,6 tot 4,6 meter. Hiermee heeft u voor bijna alle voorkomende borders voldoende bereik. Een tekening van het terras vindt u terug in stap 0.

Anders dan bij de eerdere voorbeelden beregenen we nu slechts vanaf 1 kant, namelijk vanaf de tarrasrand richting het gazon. Hierdoor kan er geen sprake zijn van head-to-head, maar dat is in deze situatie niet erg. Belangrijker is dat het water goed wordt verdeeld over het oppervlakte.

Stap 1: We beginnen met het plaatsen van enkele nevelaars met een sproeihoek van 270 en 180° en 1 met een sproeihoek van 90°. Deze is te zien aan het einde van de border rechtsboven. We gaan er vanuit dat de border links buiten het zicht van de tekening doorloopt.

Stap 2: Door de gaten tussen de sproeiers uit stap 1 op te vullen met 90° sproeimondjes, ontstaat er een mooie aansluiting met een juiste overlap. In de praktijk is dit een zeer praktische toepassing. Vergeet bij uw eigen ontwerp niet, zoals in de eerdere voorbeelden uitgelegd, het waterverbruik bij iedere sproeier te vermelden.

Variaties op het thema

In het voorbeeld is uitgegaan van een rechte border. Heeft u een meer ronde border, dan kunt u ook kiezen voor sproeimondjes met een instelbare sproeihoek. Tijdens de installatie kunt u de nevelaars dan instellen op de contouren van de border. Ook kan een border op sommige plaatsen dieper zijn dan op andere plaatsen. Mogelijk is het plaatsen van 1 of meerdere extra nevelaars voor of achter de eerste een optie. Kies zoveel mogelijk voor sproeimondjes uit dezelfde serie. Ontkomt u er door grote diepteverschillen in de border niet aan verschillende soorten sproeimondjes te combineren, dan zult u straks een extra zone krijgen.

Omgaan met hoge borders

Borders kunnen hoog worden. Daarom zijn de nevelaars verkrijgbaar in verschillende uitvoeringen. De maximale hoogte daarbij is 30 cm. Afhankelijk van het door u gekozen sproeimondje, zal het water ook omhoog gericht weggespoten worden met een hoek tussen de 5 en 30°. Voor veel borders is dit afdoende.

Heeft u echter meer hoogte nodig, dan is dit mogelijk door het toepassen van zogenaamde verlengbuisjes. Deze verlengbuizen worden tussen de pop-up nevelaar en het sproeimondje geschroefd. Ze zijn verkrijgbaar in diverse uitvoeringen.

Alle benodigde producten vindt u in onze webshop. Ter inspiratie ziet u aan de rechterkant een foto van een heel ander type border die u ook prima op bovenstaande wijze kunt beregenen. U ziet hoe veelzijdig deze oplossing is.

Beregenen van borders met druppelslang

Sommige borders zijn dicht beplant, bijvoorbeeld bij bodembedekkers. Het is met nevelaars dan niet mogelijk om het water goed verdeeld bij de wortels van de plant te krijgen. In deze situatie kunnen we kiezen voor de toepassing van druppelslang. Ook heeft u mogelijk kwetsbare planten die u niet met een waterstraal wilt besproeien, bijvoorbeeld zaaigoed in een groentetuin zoals u op de foto ziet. Ook dan is druppelslang een uitkomst.

Een druppelslang is een zeer efficiënte beregeningsmethode. Het water wordt direct bij de plant afgegeven en er gaat weinig water verloren. Het is in feite een slang met een diameter van 16 mm waarin om de +/- 33 cm een gaatje zit. Het is echter niet gewoon een gaatje. Door middel van slimme techniek wordt er een exacte hoeveelheid water per gaatje afgegeven.

Afstand druppelslang

Geadviseerde afstand bij grondsoort

Grondsoort:	Afstand:
Klei	50 cm
Leem	40 cm
Zand	30 cm

Een nadeel kan de zichtbaarheid van de slang zijn, zolang de planten de bodem nog niet helemaal bedekken. Diverse fabrikanten claimen dat de slangen ook onder de grond gebruikt kunnen worden, maar als er geen waterdruk op de slang staat, kan er langzaam vuil in de gaatjes komen en verstopt raken.

Ook is het niet eenvoudig meer om vast te stellen of de druppelslang nog goed werkt. U kunt de slang eventueel wel bedekken met boomschors of houtsnippers. De slang wordt hierdoor aan het zicht ontrokken en het water zal zelfs minder snel verdampen.

Een druppelslang heeft meerdere toepassingen, maar als we het voor een border toepassen, zullen er waarschijnlijk meerdere slangen naast elkaar gelegd gaan worden. De afstand tussen de slangen is afhankelijk van de grondsoort. De afstanden staan in de tabel weergegeven.

In dit voorbeeld zullen we niet een specifieke border behandelen, maar aan de hand van een aantal voorbeeldtekeningen laten zien hoe u een specifieke bordervorm kunt invullen. Kies voor uw eigen borders altijd de juiste afstand voor uw grondsoort zoals in de tabel vermeld.

Op foto 1 is te zien hoe een druppelslang gelegd kan worden, indien deze bijvoorbeeld slingerend door een border wordt gelegd om de oppervlakte geheel te bewateren. Belangrijk daarbij is de afstand die tussen de slangen wordt aangehouden. De slang is in iedere gewenste vorm te leggen. Door de slang om de meter vast te zetten met de steekpennen blijft deze goed op zijn plaats liggen.

Bovenstaande zal voldoende inspiratie geven om uw eigen borders uit te werken. Een druppelslang kan ook toegepast worden bij hagen of bomen. Dit wordt in de volgende hoofdstukken toegelicht.

Belangrijkste leerpunten:

• Voor de meeste bloem- en plantenborders kunnen nevelaars toegepast worden.
• Let bij gebruik van nevelaars op voldoende hoogte om alle planten te bereiken. Gebruik eventueel een verlengbuisje.
• Voor kwetsbare planten, jong zaaigoed of bodembedekkers kan een druppelslang toegepast worden.
• Let bij gebruik van druppelslang goed op de onderlinge afstand. Deze is afhankelijk van de grondsoort.

4. Heggen en bomen

Inleiding

In de voorgaande voorbeelden hebben we stilgestaan bij alle basistechnieken die nodig zijn om een ontwerp te maken voor uw gazon en borders. Toch zijn er in de praktijk situaties die om een specifieke aanpak vragen. In dit laatste hoofdstuk staan we stil bij deze specifieke situaties. We behandelen daarbij:

 

• Het beregenen van heggen en hagen
• Het beregenen van bomen

Het beregenen van heggen en hagen

Volwassen heggen of hagen zijn in Nederland meestal in staat om zonder beregening te overleven. Bij nieuwe aanplant is dat zeker niet het geval. Als bijvoorbeeld een nieuwe haagbeuk of taxus wordt geplant en deze de eerste jaren niet goed wordt bewaterd, is de kans groot dat een flink deel van de aanplant niet overleeft. Het is daarom essentieel dat ze goed en ook gelijkmatig van water worden voorzien. Daarvoor zijn er 2 mogelijkheden.

Meeberegenen

Als de nieuwe haag of heg bijvoorbeeld langs een gazon komt te liggen waar al beregening is of als u van plan bent dit te installeren, dan kunt u meeberegenen. In feite is dit eenvoudig. Het enige wat gedaan moet worden, is de sproeiers goed positioneren, zodat de straal de wortels kan bereiken. In stap 0 is een gazon weergegeven met daarnaast een heg. In stap 1 is te zien hoe de sproeiers geplaatst zijn, zodat de planten meeberegend worden.

Het selecteren van de juiste sproeier of nevelaar is in de voorgaande voorbeelden uitgelegd en wordt om die reden hier niet opnieuw behandeld.

Gebruik van druppelslang

Als de haag of heg erg dicht is, lukt het niet om het water met sproeiers goed bij de wortels te krijgen. Ook kan het zo zijn dat er verder geen beregening is gepland. In dat geval kiest u voor een druppelslang. In het vorige hoofdstuk is al gebruikgemaakt van druppelslang voor het beregenen van een border. U legt de druppelslang langs de planten en het water wordt bij de wortels afgegeven. Voor de volledigheid vindt u een voorbeeld aangeduid in stap 2.

Alle bovenstaande materialen vindt u in onze webshop.

Het beregenen van bomen

Druppelslang

Bomen zijn, als ze eenmaal volwassen zijn, meestal prima in staat om te overleven in ons Nederlandse klimaat. Als ze jong zijn, is het echter aan te bevelen ze van voldoende water te voorzien. Een druppelslang is daarvoor een prima optie. Bij bomen wordt de slang echter niet langs de bomen gelegd, maar in een cirkel. De foto geeft dit duidelijk weer. Leg de cirkel niet te klein en ruim rondom de stam. De wortels zullen namelijk steeds verder bij de stam weggroeien.

Het stuk slang dat de druppelslangcirkels verbindt, hoeft niet van druppelslang te zijn, maar kan standaard tyleenslang/PE-leiding zijn. Deze mag ook gewoon onder de grond liggen. Daarmee ligt de druppelslang alleen rondom de boom in het zicht. Hoe u de materialen aansluit, kunt u lezen in het hoofdstuk Componenten koppelen. Dek de slang eventueel af met houtsnippers om deze aan het zicht te onttrekken.

Het Root Watering System (RWS)

Bovenstaande methode met druppelslang werkt uitstekend zolang de bomen jong zijn. Zodra de bomen groot worden, moeten ze zelf kunnen overleven. Er zijn echter situaties waarin deze aanpak niet werkt. Bijvoorbeeld bij het verplaatsen van een volwassen boom of bij het planten van bomen die onvoldoende regenwater krijgen doordat ze omgeven zijn door bestrating.

Het RWS is in feite een holle buis die aan beide zijden van de boom in de grond wordt ingegraven. De buis is voorzien van een raster met kleine gaatjes, zodat het water gelijkmatig aan de grond afgegeven wordt. Het water komt de buis binnen via een speciale druppelaar welke bij aankoop is inbegrepen. Deze zorgt ervoor dat er ongeacht de waterdruk exact 72 liter water per uur wordt afgegeven.

Er zijn 3 uitvoeringen verkrijgbaar met een lengte van respectievelijk +/- 25 cm, 46 cm en 91 cm. Onderstaande tekening kan helpen bij het maken van de juiste keuze voor uw situatie. Houd rekening met het feit dat een geplante boom zal groeien en de door u gekozen versie ook op termijn nog voldoende capaciteit heeft. Voor de grotere maten is een kous verkrijgbaar tegen fijn zand wat verstopping kan voorkomen bij zanderige grond. Engelstalige product- en installatieinformatie over het Rain Bird Root Watering System is beschikbaar.

In het volgende hoofdstuk over het groeperen in zones wordt uitgelegd hoe u groepen maakt binnen uw beregeningsinstallatie. In bijna alle gevallen is het verstandig een zone specifiek voor het RWS te maken.

Alle bovenstaande materialen vindt u in onze webshop.

Belangrijkste leerpunten:

• Probeer bij heggen en hagen indien mogelijk gebruik te maken van naastgelegen sproeiers.
• Is bovenstaande niet van toepassing of is de beplanting erg dicht, maak dan gebruik van een druppelslang.
• Jong geplante bomen die na een aantal jaren zelfstandig kunnen overleven, zijn prima met druppelslang te beregenen.
• Plant u een volwassen boom of is er weinig regenwater voor de boom beschikbaar? Maak dan gebruik van het Root Watering System (RWS).
• Voor het RWS is het gebruik van een eigen zone door de beregeningstijden vrijwel onvermijdelijk.

5. Groeperen in Zones

Inleiding

In dit hoofdstuk zal per waterafgifteproduct uitgelegd worden hoe het aantal benodigde zones bepaald wordt. Daarna wordt gekeken naar de toepassing van een verdeler, al dan niet met automatische afsluiters, om het water naar de zones te leiden.

Tenzij u een zeer kleine tuin heeft is het doorgaans noodzakelijk om de installatie op te splitsen in meerdere zones. De belangrijkste redenen hiervoor zijn:

• Er is onvoldoende debiet om de hele installatie gelijktijdig te laten werken.
• De beregeningstijd van vergelijkbare begroeiing of gebruikte producten kan afwijken. Bijvoorbeeld een gazon aan de noord- en zuidzijde.
• Er zijn turbinesproeiers gebruikt, waarbij de ingestelde hoeken (en daarmee de neerslag per oppervlakte) sterk verschillen (lees ook voorbeeld 2 en 3).
• Men past in uw ontwerp een combinatie van producten toe (nevelaars, turbinesproeiers, druppelslang of het Root Watering System (RWS)) die niet te combineren zijn.

Hoe werkt zoneren

Aan de hand van rekenvoorbeelden zal duidelijk worden hoe het aantal zones te bepalen is voor turbinesproeiers, nevelaars of druppelslang. Andere producten zoals bijvoorbeeld het Root Watering System (RWS) worden niet specifiek toegelicht, maar kan op vergelijkbare wijze uitgevoerd worden.

Turbinesproeier en nevelaarzones

In dit rekenvoorbeeld gaan we uit van het volgende debiet:

Beschikbaar debiet: 2 m3/uur

Voor uw eigen berekeningen gaat u uit van de waarde die u bepaald heeft in het hoofdstuk Bepalen watercapaciteit

.

• Stap 1: Schrijf bij iedere sproeier in een gebied het waterverbuik in m³/uur (zoals in stap 4 van voorbeeld 1 omschreven).
• Stap 2: Markeer alle turbinesproeiers of nevelaars die bij elkaar horen met een eigen kleurtje.
• Stap 3: Tel het waterverbruik van alle sproeiers met dezelfde kleur bij elkaar op. Bijvoorbeeld:
  • 7 Turbinesproeiers met een verbruik van 0,5m3 = 3,5m3/uur.
  • 10 Nevelaars met een verbruik van 0,1m3 = 1m3/uur.
• Stap 4: Deel het berekende waterverbruik per groep (kleur) door het beschikbare debiet en rond de uitkomst altijd af naar boven:
  • Gebied 1: 3,5 m³/uur delen door 2 m3/uur = 1,75 ==> 2 Zones
  • Gebied 2: 1m3/uur delen door 2 m3/uur = 0,5 ==> 1 Zone

In totaal zijn er in dit voorbeeld 3 zones nodig. Twee met turbinesproeiers en 1 met nevelaars.

Maximale slanglengte van een druppelslang

Uitstroom per gaatje 2,3 liter/uur. Maximale werkdruk 4,0 Bar
Druk: 1,7 2,0 2,4 2,7 3,1 3,8 4,0 Bar
Lengte 90 +/-100 121 +/-123 126 138 140 Meter

 

Uitstroom per gaatje 3,5 liter/uur. Maximale werkdruk 4,0 Bar
Druk: 1,5 2,0 2,5 2,7 3,0 3,5 4,0 Bar
Lengte: 33 +/-40 45 +/-47 50 53 56 Meter

Druppelslang zones

In dit rekenvoorbeeld gaan we uit van de volgende gegevens:

Werkdruk: 2,0 Bar
Beschikbaar debiet: 1 m3/uur
Waterafgifte druppelslang: 2,3 liter/uur
Benodigde lengte druppelslang: 200 meter

Stap 1: Bepaal de maximale lengte aan druppelslang
De lengte van een druppelslang segment is gemaximeerd, omdat bij een te lange lengte de druk aan het einde te ver is afgenomen. De maximale lengte is afhankelijk van de druk en staat weergegeven in de tabel rechts. Bij een druk van 2,0 Bar en gebruik van druppelslang met een afgifte van 2,3 liter/uur is dat ongeveer 120 meter.

Stap 2: Bepaal het totale waterverbruik van de druppelslang
De uitstroom per membraam is 2,3 liter/uur. Per meter zijn er 3 membramen aanwezig waarmee het verbruik uitkomt op 3 * 2,3 = 6,9 liter/uur. Bij een totale lengte van 200 meter is het totale waterverbruik 200 * 6,9 = 1380 liter/uur ==> 1,38m3/uur.

Stap 3: Bepaal het aantal zones
Het debiet is 1 m3/uur en het berekend verbruik in stap 2 is 1.38m3/uur. 1,38m3/uur delen door 1 m3/uur = 1,38 ==> 2 Zones

In totaal zijn er in dit voorbeeld 2 zones nodig. Hierbij mag geen van de zones langer zijn dan 120 meter.

Aanvullend

De maximale lengte is alleen van toepassing op de gebruikte druppelslang. De lengte van de gebruikte tyleenslang/PE-Leiding om afstanden te overbruggen mag buiten beschouwing blijven.

De verdeler en automatische afsluiters

Als er meerdere zones nodig zijn, dient het aangevoerde water, van de waterleiding of pomp, één voor één aan de verschillende zones aangeboden te worden. Hiervoor wordt een verdeler toegepast al dan niet uitgerust met elektrische afsluiters (ook wel kleppen of ventielen genoemd) die door een besturingsautomaat aangestuurd worden. Hierover meer in het hoofdstuk Automatiseren. Rechts een afbeelding van een verdeler met en zonder handbediening. De eerste wordt toegepast bij een handmatige bediening.

We onderscheiden de volgende typen afsluiters:

Standaard afsluiter
Dit is de Rain Bird 100DV-afsluiter voor het openen van de watertoevoer. Er zijn geen mogelijkheden om het debiet te begrenzen. Deze uitvoering wordt voornamelijk als hoofdafsluiter toegepast. Wanneer de beregening begint, gaat de hoofdafsluiter open en wordt de verdeler onder druk gezet. Pas met het inschakelen van 1 van de zones start de werkelijke beregening. De hoofdafsluiter zorg er ook voor dat bij een defecte afsluiter de beregening permanent aan staat.

Afsluiter met drukregeling
De Rain Bird 100DVF-afsluiter is identiek aan de 100DV met de toevoeging van de mogelijkheid om het debiet te beperken. Als er teveel debiet wordt aangeboden (druk neemt toe), kunnen turbinesproeiers en nevelaars een slecht sproeibeeld geven. Met een stelschroef bovenop de 100DVF is het debiet (en druk) te reduceren. Gezien het geringe prijsverschil met de 100DV adviseren wij deze uitvoering altijd toe te passen bij turbinesproeier of nevelaarzones.

Afsluiter met drukbegrenzer en filter
De membranen in druppelslang mogen in de loop van de tijd niet verstopt raken. Om aan deze eisen tegemoet te komen zijn er speciale afsluiters zoals de Rain Bird XCZ075 en XCZ100. Deze zijn standaard voorzien van een zeer fijn filter van 75 micron. Daarnaast heeft dit model een vaste uitgaande druk. Er zijn 2 uitvoeringen beschikbaar. Eén met een constante uitgaande druk van 2.0 Bar (XCZ075) en één van 2,7 Bar (XCZ100).

Opbouw van de verdeler

In de afgebeelde foto is te zien hoe een verdeler (1) opgebouwd kan worden. Aan de ingaande kant is een standaard afsluiter type DV (3) geplaatst om de installatie onder druk te kunnen zetten. Aan de uitgaande kant de afsluiters voor turbinesproeier en nevelaarstype DVF (4). Met behulp van de muurbeugels (2) kan de verdeler op een muur bevestigd worden.

Voor het opbouwen van de verdeler zijn diverse materialen nodig, zoals wartels en teflontape. Dit hoeft niet zelf bij elkaar gezocht te worden. Met behulp van onze configurator kunnen alle materialen, die ook 100% op elkaar aansluiten, direct geselecteerd worden.

Aanvullend

Bij toepassing van een zelfaanzuigende pomp aangestuurd met een pompstartrelais mag de hoofdafsluiter (3) achterwege blijven. De besturingsautomaat stuurt dan de pomp aan via het relais in plaats van de hoofdafsluiter.

Plaatsing van de verdeler

De verdeler kan met de muurbeugels (2) tegen een wand gemonteerd worden. Als er geen wand beschikbaar is kan een afsluiterput toegepast worden. Deze kunnen op iedere gewenste plaats in de tuin ingegraven worden. Ze zijn voorzien van een deksel, zodat de afsluiters bereikbaar zijn voor een inspectie of het winterklaar maken. Wij adviseren wat grind onderin de put te strooien. Hierdoor blijft de put droog en schoon.

6. Leidingtrajecten

Inleiding

In dit hoofdstuk worden de met tyleenslang uitgevoerde leidingtrajecten naar de sproeiers of druppelslang bepaald. Daarnaast wordt stilgestaan bij de leidingdiameters en hoe de aansluitingen met de diverse componenten gemaakt worden.

De juiste tyleenslangdiameter kiezen

In ons klimaat waar het in de winter geregeld vriest, gebruiken we een tyleenslang. Dit wordt ook wel PE-leiding genoemd. Dit zijn flexibele leidingen van zwart kunststof die goed te buigen en makkelijk te installeren zijn. Doordat ze flexibel zijn, kunnen ze tegen een stootje en zullen ze niet snel scheuren ook niet bij vorst.

Het kiezen van de juiste diameter is noodzakelijk om de beregeningsinstallatie goed te laten werken. Kies je een te dunne diameter? Dan wordt de doorstroming van het water belemmerd en treden er substantiële drukverliezen op waardoor de installatie mogelijk niet goed werkt. Hoe hoger de druk in de leidingen en hoe langer het leidingtraject, des te hoger ook het drukverlies. Aan de andere kant is een leiding die qua diameter een maatje te groot is niet direct een probleem, maar de kosten nemen wel toe.

Tyleen/PE leiding Diameter
Maximale Doorstroming voor PE-leidingen
Drukverlies 0,5 Bar - Lengte 30 meter

Diameter:	Maximale doorstroming:
16 mm	0,6 m³/uur
20 mm	1,2 m³/uur
25 mm	2,1 m³/uur
32 mm	4,4 m³/uur
40 mm	6,7 m³/uur
50 mm	12,1 m³/uur

Het berekenen van de juiste diameter is afhankelijk van drukverlies, debiet, lengte en materiaal. Daarom hebben wij het voorwerk gedaan en een tabel gemaakt waarin het maximale debiet in m3/uur per diameter is afgebeeld bij een maximaal drukverlies van 0,5 Bar over een lengte van 30 meter. Dit geeft een richtlijn voor de gemiddeld benodigde leiding diameter in een particuliere tuin. Er is geen rekening gehouden met eventuele hoogte verschillen. Een meter hoogteverschil geeft 0,1 Bar drukverschil.

Bij interesse kan zelf het debiet berekend worden door naar wens de waarden voor het drukverlies en de leidinglengte in de calculatie Excelsheet aan te passen (de cellen in geel kunnen aangepast worden).

Een voordeel van het zoveel mogelijk toepassen van tyleenslang met een gelijke diameter is dat eventuele reststukken makkelijker ergens anders in de installatie toegepast kunnen worden (minder afval) en dat het minder werk is om per diameter de exacte lengtes te bepalen. Om die reden wordt vaak 25 mm als basisleiding gekozen. Ook Gardena doet dit voor het Gardena Sprinkler System. Bij gebruik van een beregeningspomp kan het traject van de pomp naar de verdeler eventueel in 32 mm uitgevoerd worden. Uiteraard afhankelijk van de pompcapaciteit en de installatie.

Aanvullend

Voor het opbouwen van leidingen zijn diverse materialen nodig, zoals tyleenslang, koppelingen, etc. Dit hoeft niet zelf bij elkaar gezocht te worden. Met behulp van onze configurator kunnen alle materialen met een diameter van 25 en 32 mm eenvoudig geselecteerd worden. Deze materialen zijn afgestemd op de andere producten in de configurator zodat u zeker kunt zijn dat alles bij elkaar past.

Turbinesproeier en nevelaarzones

In het vorige hoofdstuk zijn de verschilende zones in de installatie bepaald. De turbinesproeiers of nevelaars in iedere zone dienen met elkaar verbonden te worden. Iedere situatie is anders en de trajecten zijn niet kritisch, maar wij geven altijd de volgende richtlijnen:

• Neem altijd de kortste en meest directe route.
• Mocht een zone 2 uitlopers hebben, probeer deze dan zoveel mogelijk een gelijke lengte te geven (lukt niet altijd).
• Gebruik onderstaande tekening als voorbeeld.

Iedere ingetekende zone begint bij de verdeler of uw buitenkraan. De ronde stippen staan voor de sproeiers. Bovenstaande kan herhaald worden voor alle zones in de installatie.

Hieronder is puur informatief een voorbeeldtuin weergegeven waarbij de leidingen van de verschillende zones ingetekend zijn.

Het bepalen van de leidingdiameter

In dit rekenvoorbeeld gaan we uit van de volgende gegevens:

4 stuks turbinesproeiers met ieder een verbruik van : 0,4 m3/uur

In het vorige hoofdstuk is bepaald welke sproeiers samen een zone vormen. Bij ieder van deze sproeiers is het waterverbuik in m³/uur (zoals in stap 4 van voorbeeld 1 omschreven) geschreven. Ga als volgt te werk:

• Stap 1: Tel het waterverbruik in van alle sproeiers in een zone bij elkaar op.
  4 stuks turbinesproeiers met een verbruik van 0,4 m3/uur: 4 * 0,4 m3/uur = 1,6 m3/uur
• Stap 2: In bovenstaande tabel valt af te lezen dat een diameter van 25 mm voldoende is om de 2,1m3/uur te verplaatsen.

In dit voorbeeld volstaat een leidingdiameter van 25 mm.

Aanvullend

Als een zone zich ergens in het traject via een T-stuk opsplitst in 2 segmenten met sproeiers en die segmenten ieder 1,0 m3 water verbruiken (20 mm tyleenslang), dan kan de de aanvoerleiding het beste in 25 mm uitgevoerd worden (2 * 1,0 m3 = 2,0 m3). Dit valt af te lezen uit bovenstaande tabel.

Het koppelen van de sproeiers en de leidingen

Er zijn meerdere methoden om een sproeier te koppelen aan de tyleenslang. De meest toegepaste zijn de Rain Bird SP100-slang of een Swing-Joint. In de praktijk is het ingraven van de tyleenslang grof werk en komt de slang ook niet altijd exact uit op de plaats waar men de sproeier in gedachten had. Met de SP100 slang is deze afstand eenvoudig en flexibel te overbruggen.

Als alternatief wordt ook de Swing-Joint toegepast. Deze maakt het mogelijk de sproeier exact op hoogte te stellen voor deze ingegraven wordt. Rechts een paar foto's ter illustratie.

De Rain Bird 1800 en 3500 serie-sproeiers hebben een aansluiting van 1/2" binnenmaat. De Rain Bird 5000 serie heeft een aansluiting van 3/4" binnenmaat. Meestal zit de aansluiting aan de onderzijde, maar bij de langere uitvoeringen zit er ook een aansluiting aan de zijkant.

Voor het samenstellen van het leidingtraject zijn diverse materialen nodig, zoals tyleenslang, koppeling, SP100 slang, etc. Dit hoeft niet zelf bij elkaar gezocht te worden. Met behulp van onze configurator kunnen alle materialen, die ook 100% op elkaar aansluiten, direct geselecteerd worden voor de Rain Bird Turbinesproeiers en Nevelaars in de maten 25 en 32 mm.

Aanvullend

Als er na het beregenen water in de leidingen blijft staan, kan dat bij vorstschade aan de installatie opleveren. Dit risico kan geminimaliseerd worden door een automatisch afdruipventiel te plaatsen. Plaats het ventiel op de laagste plek binnen het leidingtraject, zodat het water goed weg kan lopen. Richt het ventiel naar beneden. Door onder het ventiel wat grind in de grond te leggen, kan het water makkelijk weglopen en voorkomt verstopping.

Wij adviseren in iedere zone minimaal 1 afdruipventiel te plaatsen.

Druppelslang zones

In de eerdere hoofdstukken hebben we gezien dat druppelslang op iedere gewenste manier aan gelegd kan worden zolang het maar een gesloten geheel is. Vanwege het relatief lage waterverbruik van druppelslang kan de aanvoer vanaf de kraan of verdeler normaal volstaan met een 16 mm tyleenslang. Het toepassen van een grotere diameter zoals bijvoorbeeld 25 mm is geen probleem.

In de foto rechts zijn de diverse hulpstukken te zien zoals T-stukken, L-stukken en een blindplug. Ook is er een koppeling waarmee de druppelslang direct aan een tuinslang geplaatst kan worden. De groene koppeling kan gebruikt worden om de overstap te maken naar tyleenslang in de diameters 16, 20 of 25 mm.

Een druppelslang heeft zelf een diameter van 16 mm en de rechts getoonde zwarte koppelingen kunnen ook gebruikt worden voor 16 mm tyleenslang waarmee druppelslang segmenten snel met elkaar te verbinden zijn.

Voor het samenstellen van het leidingtraject zijn diverse materialen nodig, zoals druppelslang, koppelingen, steekpennen, etc. Dit hoeft niet zelf bij elkaar gezocht te worden. Met behulp van onze configurator kunnen alle materialen, die ook 100% op elkaar aansluiten, snel geselecteerd worden.

Aanvullend

Wij adviseren alle slangen die boven de grond liggen vast te zetten met een steekpen (zie foto hierboven). Dit voorkomt dat de slang gaat wandelen. Zet de staakpennen om de 1, maximaal 2 strekkende meter. Zet ze altijd bij een koppeling of L- en T-stukken.

7. Automatiseren

Inleiding

Nu de Rain Bird-beregeningsinstallatie is samengesteld met behulp van de documentatie op onze website, staat niets u meer in de weg om te genieten van uw tuin. Nou ja, misschien één ding nog.

Het automatiseren van de installatie maakt het geheel écht af. Stel eenmaal het programma voor iedere zone in en daarna hoeft er vrijwel niets meer gedaan te worden. Dat doet de besturingsautomaat. En veranderen de waterwensen van de tuin, dan stelt men de besturingsautomaat eenvoudig bij. De automaten zijn eenvoudig te programmeren. En de kosten zijn relatief laag. In de praktijk wordt dit dan ook bijna altijd gedaan.

Er zijn enorm veel verschillende modellen en uitvoeringen waardoor het overzicht snel verloren gaat. Zelfs modellen van fabrikant A zijn toe te passen op de installatie van fabrikant B. Aan de hand van de modellen van Gardena en Rain Bird proberen we het maken van een keuze eenvoudiger te maken.

Er zijn op hoofdlijnen 2 soorten besturingsautomaten:

• Besturingsautomaten die op uw (buiten)kraan worden aangesloten.
• Besturingsautomaten die gebruik maken van het elektriciteitsnet.

Naast de verschillende soorten besturingsautomaten zijn er 2 aanvullende onderwerpen waar we bij stil zullen staan:

• Het gebruik van weersensoren.
• Het aansluiten van de bekabeling.

Alle hieronder besproken automaten vindt u terug in onze webshop.

Besturingsautomaten voor op de (buiten)kraan

Deze besproeiingscomputers en kraancomputers zijn de meest eenvoudige automaten. Ze kunnen 1 of maximaal 2 zones aansturen, maar dat maakt ze juist zo handig om de zomerse potplanten of de nieuw aangeplante haag gedurende de zomer met druppelslang wat extra water wilt geven.

Ze koppelen direct aan de (buiten)kraan. De automaten werken op batterijen, al dan niet ondersteund met een zonnecel. Ondanks dat ze relatief eenvoudig zijn, hebben ze vaak een hoop functies. Zo kan er gekozen worden hoe vaak er per week beregend moet worden en hoe lang. Uiteraard kan de automaat ook per direct in of uit geschakeld worden als er ad-hoc water benodigd is.

Rechts 2 voorbeelden. De linkse is de Gardena besproeiingscomputer MasterControl (1 zone computer). De rechtse is de Gardena besproeiingcomputer MultiControl duo (waarop 2 zones aangesloten kunnen worden).

Besturingsautomaten op het elektriciteitsnet

Voor installaties, waar een verdeler met automatische afsluiters is toegepast, wordt gekozen voor een beregeningscomputer op 230V~. Deze besturingsautomaten werken samen met de Rain Bird-afsluiters die in de eerdere hoofdstukken besproken zijn. Ze geven een signaal af op het moment dat een afsluiter geopend dient te worden.

In deze categorie zijn verschillende modellen verkrijgbaar. Een van de meest toegepaste is de RAIN BIRD STP + serie. Deze is verkrijgbaar in een versie voor 4, 6, of 9 zones. Een van de voordelen is de kinderlijk eenvoudige programmering. Ook beschikken deze modellen over mogelijkheden om eenvoudig de waterbehoefte naar boven of beneden bij te stellen als het weer door de seizoenen verandert. Bij stroomuitval blijven de programma's enige tijd bewaard. De STP+ 9 (maximaal 9 zones) is rechts weergegeven.

Kijk hier voor een uitgebreide selectietabel van alle Rain Bird 230V-automaten.

Gebruik van weersensoren

Als het voldoende heeft geregend of als het vriespunt wordt benaderd, hoeft er niet beregend te worden. Dit voorkomt onnodig waterverbruik, te natte grond of in geval van vorst mogelijke schade aan de installatie. Alle besturingsautomaten, zelfs de meeste Gardena-kraancomputers, hebben een aansluiting voor een regensensor. Er zijn verschillende uitvoeringen van weer- en regensensoren zowel draadloos als met een vaste aansluiting.

Als